Şair Âsaf’a göre devlet kuru bir süsten, tantana ve debdebeden ibarettir. “Mesned-i saltanat” olan sultanlık makamı ise, bir kavmi soyup soğana çevirdikten sonra onu sömürmek için vardır.
Devlet denilen bir kurı ârâyişdir
Bir tantana bir debdebe-i fâhişdir
Ol mesned-i saltanat dinür ma’nası
Bir kavmi soyup sonra da fermâyişdir
her kişinin zulmüne sultan olanlar dâd ider
bana kim dâd ide k’iden zulmü sultandur bana
(necati bey divanı, tercüman y.)
muhterem müthiş tanımlamış. Proudhon’a selamlar…
asaf’ın sultan abdülmecit kızı seniha sultan’la evlenmek suretiyle osmanlı hanedanına “damat” olduğunu ve burada ve başka yerde ileri sürdüğü fikirlerin anarşizm veya komünizm değil liberalizm merkezli olduğunu dikkatten kaçırmamak lazım. adı damat mahmut celalettin paşa’dır. önce abdülhamit’in verizi, sonra muhalifi olmuştur. jöntürklerdendir, jöntürklerin aşırı batıcı-liberal kanadının lideri gibi bir şeydir ve prens sabahattin’in babası ve yetiştiricisidir. çıkardığı liberal “Osmanlı” gastesinde “Bir Ermeni”, “Bir Arnavud”, “Bir Kürd” imzalı mektuplaşma ve polemikler ilginçtir. “Bir Ermeni” ve “Bir Arnavud” kesinkes ayrılığı, “Bir Kürd” ise birliği savunur. damat paşa hazretleri liberal bir ittihadı anasırcılık yapıyordu ama kendi gastesindeki tartışma bile ayrılıkçılık doluydu, normal olarak. bunların 1890’larda yazıldığını ise unutmamalıdır.