Ateş hattından uzakta. – Hava taarruzlarıyla ilgili haberlerde uçakları üreten firmaların da adı geçiyor çoğu zaman: Focke-Wulff, Heinkel, Lancaster – şimdi bunlar aldı konuşmalarda bir zamanlar Hussar süvarilerinin, mızraklı birliklerin, zırhlı şövalyelerin tuttuğu yeri. Yaşamı yeniden-üretmenin, ona tahakküm etmenin ve onu yok etmenin mekanizmaları birdir ve bu yüzden sanayi, devlet ve sanayi iç içe geçmiştir. O zaman abartma sayılmıştı, ama “savaş ticarettir” diyen kuşkucu liberallerin haklı çıktığı görülüyor bugün: Devlet, kâr dünyasının tikel çıkarlarından görünüşte bile bağımsız değil artık; aslında her zaman onların hizmetindeydi, şimdi ideolojik olarak da oraya yerleşti. Kentlerin yıkımındaki baş müteahhitin adının her anılışı, her alkış, imar zamanında da en iyi komisyonları almasını sağlayacak itibarı kazandırıyor ona.
(Theodor W. Adorno, Minima Moralia-Sakatlanmış Yaşamdan Yansımalar, Metis Yayınları, 6. Basım, 2009, s. 57-58)
Adorno’nun birbirinden harika tespitlerinin, değerlendirmelerinin yer aldığı seçkisinde bugünü olduğu gibi işaretleyen pek çok bölüm arasından bunu paylaşayım dedim.
