“Vicdani Ret”, Tağutun Askeri Olmayı Reddetmek midir? | Erdal Kurgan

Hayata müdahalenin adıdır vahiy. “Dil”den başlayarak yeniden inşanın adı… Mekke uluları, hazreti peygamberden (Allah’ın selamı O’nun üzerine olsun) bahsederken anlamadıkları bir sözden dem vurulduğunu söylüyorlardı. Anlamıyorlardı, çünkü karşılaştıkları bu “dil” anlam dünyalarını allak bullak etmişti. “İlah” dedikleri şeylerin ilah olmadığı, kâfir dediklerinin çiftçi olmadığı dahası ahiret dedikleri şeyin ölümden sonraya tekabül ettiğini anlamıyorlardı. Ya da anlamak istemiyorlardı. Fakat ümmî olan, döndüğünde tüm bedeniyle dönen O zat, etrafında koparılan onca gürültüye aldırış etmeden davetine devam etti. Yeri geldi adaletin hâkim olması, adaletin ayakta kalması için kıyam etti. Ama tüm bunlar dilde inşa edildikten sonra pratiğe döküldü.

Postmodern felsefeyle beraber yanlış da olsa bir merkeze sahip olan gâvur zihni, o meşhur ilahını yani “rasyonel aklı” kaybetti. Artık o akıl herhangi bir çözüm sunamıyor. Zira kendisine olan iman yani güven kırılmış durumda. Gâvur zihin için sığınılacak tek liman kaldı: Dil.

Kemiği olmayan dilin her şekle girmesiyle hayatiyetini sağlamaya çalışan bu neo-gavur dil, dün olduğu gibi bugün de bir hayatı inşa etme derdinde. Kavramların için boşaltıp tekrar doldurmaya çalışmasının altında yatan da bu. Peki, direkt dile müdahale eden ve yeni bir anlam dünyası inşa eden vahiy, bu mezkûr süreçten etkilenmiyorken Müslümanlar için aynı şey söylenebilir mi? Bundan pek emin değilim.

Kuşatılmış bir hayatta referansınızla olan ilişkiniz sağlam değilse mihverinizin kayması an meselesidir, belki de mihveriniz çoktan kaydı da farkında değilsiniz, kim bilir? Türkiye’nin aktüel tartışmalarında bunu çokça görmek mümkün…  Özellikle Kemalist baskılara karşı geliştirilen savunma reflekslerinde maalesef bu mihver kayması hep ortaya çıkıyor. Başörtüsü yasağı tartışmaları, ötekileştirme-ayrımcılık tartışmaları, toplumsal yaşam pratiği ve biraradalık tartışmaları bunlardan sadece birkaçı. Son günlerde revaçta olanı da Vicdani ret.

Öncelikle şunu kaydetmek gerek: Militarizmi ve anti militarizmi tartışmadan “vicdani ret”i tartışmak hep eksik kalacaktır. Nedir militarizm? Ve buna karşı olan anti militarizm? Gavurlar kendilerine ait bu mefhumu  “askeri altkültüre ait değerlerin toplumun egemen değerleri olarak algılanması” olarak anlıyor. Toplumsal örgütlenmede başvurulan temel değerler askerî karaktere sahiptir. Fakat militarizm sadece bununla sınırlı tanımlanmamakta. Askerî çağrıştıran her değer militarist olabilmekte, iş bu militarizm de zulümle eşdeğer kabul edildiği için karşı çıkılmaktadır. Cennetin kılıçların gölgesinde –biraz önceki tanıma göre bu askeri altkültüre ait bir değer– olduğunu buyuran bir peygambere inanan mü’minin tavrı bu konuda “ne olur”, “ne olmalıdır” çok da karmaşık bir konu olmasa gerektir.

Kavramların kendilerinden çok yaptıkları çağrışımlar üzerinden tartışmalar yürütülmekte. “Ötekileştirme” dendiğinde herkes bunun bir ayrımcılık olduğunu ve dolayısıyla da karşı çıkılması gereken bir duruma işaret ettiğini dile getiriyor. Oysa “kendi”ni tanımlayan herkesin bir anlamda kendi gibi olmayanları ötekileştirdiğini gözden kaçıranlar, ötekileştirmeyin diyenlerin de ötekileştirenleri ötekileştirdiklerini göremiyor. Hakikatte ise asıl olan ötekileştimemek değil, ötekiyle kurduğunuz ilişkinin hangi zeminde olduğu. Yani ötekiyle kurulan ilişkide adaletin işletilip işletilmediğidir aslolan. Militarizm ve vicdani ret tartışmaları da bu minvalde sürüp gitmekte. Kendini “Müslüman” olarak tanımlayan birinin referansları karşılaşacağı durumlarda takınması gereken tavrın ilkelerini belirlemiştir.

Adalet kavramına yapılan vurgu müslümanın toplumsal görevlerini anlamada bize yardımcı olabilir. En başta Allah’ın ilahlık hakkını O’na teslim ederek adaletli davranmaya çağrılan müslüman, ardından da diğer insanlara zulüm etmekten alıkonularak adalete davet edilmektedir. Adil olmak demek herzaman savaştan uzak olmak anlamına gelmiyor, yeri geldiğinde savaşmaktan kaçmak adalete ihanet anlamına gelebiliyor. Mazlumları zulümden kurtarmayı Allah azze ve celle müslümanlar üzerine bir sorumluluk olarak yüklediğinden beri müslümanlar askeriye ile ve ona ait değerlerle içiçe.

Tağutî bir düzenin askeri olmayı kabul etmemekle vicdani retçi olmak arasında fark var. Başından beri anlatmaya çalıştığım şey bize ait dili konuşmadan yaptığımız her eylemin bir şekilde bizi dönüştürüyor olması. Dün başörtüsünü demokratik bir hak olarak savunduğumuz için eşcinsellere de aynı hakkı savunmamızı bekleyenler haksız değil. Başörtmek salt demokratik bir haksa cinsel tercihinde özgür olmak da –aynı paradigma içerisinde– demokratik bir haktır. Kullandığı dil kendi çıkarlarına hizmet ettiğinde sonuna kadar savunurken inandığı değerlere ters düştüğünde bu dilden uzak durmak ilkesizlik, pragmatistlik, hatta bir adım ötesine geçelim, oportünistliktir. Bunların hiçbiri Müslümana ait sıfatlara tekabül etmiyor. Başörtüsü müslüman için demokratik bir hak olmadığı gibi eşcinsellik de kabul edilebilecek, hoşgörülebilecek, tolere edilebilecek bir davranış değil. Bu bağlamda vicdani ret de savunulabilecek kadar sağlam bir zemini işaret etmiyor.

“Vicdani ret”, ulus-devlet paradigması içerisinde anlamlıdır. Kaldı ki iktidarın vicdani retle çok da derdi olduğu söylenemez. Onun derdi “imanî retçi”lerle… Enver Aydemir’in, ecrini Allah verecektir mutlaka, karşı karşıya kaldığı durumla herhangi bir vicdani retçininki aynı değil. Sayıları yüzleri çoktan aşan bunca insan varken niçin Aydemir’in bu kadar üzerine gidildi? Çünkü o her fırsatta ideolojik kabullerini içselleştiremeyeceği bir iktidarın askeri olmasının imanına zarar getirdiğini dile getirdi. O herhangi bir ulus-devletin askeri olamayacağını, dolayısıyla onlarla aynı dili konuşmadığını söyledi/söylüyor.

Birileri bugün “vicdani ret”i kıyasıya savunanlardan yarın mutlaka askeri direnişe karşı olmalarını da isteyecektir. savaşa karşı olmalarını istedikleri gibi… Oysa kutsalları çiğnenen, namusu kirletilen ve özgürlüğü ellerinden alınanların gideceği tek onurlu yol direniş, yapacakları tek onurlu şey savaşmaktır. Müslümanların bu savaşın hangi safında olduğu gayet aşikar; onlar Tağuttan da askerlerinden de uzaktırlar. Ama kuşandığı zırhı çıkarmayan peygamberin ümmeti olduklarının da farkındadırlar…